Leeuwarden, 26 juni 2025 - De coöperatie DataFryslân U.A. investeert de komende vijf jaar 5,5 miljoen euro in de versterking van datagedreven besluitvorming en de ontwikkeling van een eigen AI-infrastructuur in Fryslân. Met deze strategie zet Fryslân een stevige stap richting regionale data-autonomie. De middelen worden ingezet voor hoogwaardige dataproducten, AI-ontwikkeling, ethisch toezicht en digitale vaardigheden. De aanpak is uniek in Nederland: twintig publieke, private en maatschappelijke organisaties investeren gezamenlijk in een gedeelde digitale toekomst.
DataFryslân is geen klassieke onderzoeksinstelling, maar een coöperatief samenwerkingsverband waarin alle leden eigenaar zijn van hun data en van de infrastructuur. In plaats van afhankelijk te blijven van grote technologieplatforms kiest de regio voor publieke waarden, transparantie en zeggenschap. De strategie “Een terp voor Friese data – Bouwen aan Friese data-autonomie in een wereld vol digitale stormen” laat zien hoe Fryslân zelfstandig koers zet in een tijd van digitale transformatie.
AI en digitale infrastructuur voor Fryslân
DataFryslân investeert de komende jaren in de bouw van een eigen digitale infrastructuur voor de regio. Dat omvat onder meer een gedeelde Friese dataomgeving, een taalmodel gericht op het Fries en een regionale verzameling van meer dan duizend relevante databronnen. Deze voorzieningen worden ontwikkeld in samenwerking met Friese partners en voldoen aan strenge Europese eisen voor digitale veiligheid en betrouwbaarheid. Opvallend is dat deze investeringen niet afhankelijk zijn van subsidies, maar volledig worden bekostigd uit bijdragen van de leden van de coöperatie.
“Voor een regio als Fryslân is het belangrijk dat we zelf de regie houden over hoe we met data en digitale middelen omgaan,” zegt Eelke de Jong, voorzitter van de Raad van Bestuur van DataFryslân. “Dat betekent niet dat we anderen buitensluiten, maar wel dat we bewust kiezen om te investeren in oplossingen die passen bij onze eigen taal, waarden en omgeving.”
Collectieve slagkracht en schaalvoordeel
Het Programma Digitaal Fryslân, dat volledig wordt gefinancierd uit ledenbijdragen (€5 miljoen over vijf jaar), levert jaarlijks tientallen dataproducten rond thema’s als wonen, zorg, armoede en duurzaamheid. Deze producten vervangen extern onderzoek en zorgen voor schaalvoordeel en hogere datakwaliteit. Via het Programma Innovatie Fryslân wordt jaarlijks gemiddeld €400.000 aan opdrachten ingebracht door de leden om te investeren in infrastructuur, AI en ethiek.
Ethiek is daarbij geen bijzaak. Onderdeel van DataFryslân is de regionaal opererende, onafhankelijke Data-ethyk Kommisje Fryslân (DKF), die data- en AI-toepassingen reflecteert op publieke waarden zoals transparantie, privacy en rechtvaardigheid. De commissie doet dat niet achter gesloten deuren, maar deelt publiek haar reflectie.
Eelke de Jong, voorzitter van de Algemene Ledenvergadering van de coöperatie: “We bouwen als leden samen aan een digitale terp. Niet van klei, maar van infrastructuur, data en gedeelde waarden. Zo zorgen we ervoor dat Fryslân ook digitaal overeind blijft in een stormachtige wereld.”
Verbinding met Europa
De strategie sluit aan bij het Europese Digital Decade-programma en draagt bij aan de ambities voor digitale soevereiniteit. Fryslân kiest daarbij nadrukkelijk voor samenwerking binnen de regio. el dat we ons blijven richten op data-gedreven inzichten om zo het beleid en de besluitvorming in onze regio te verbeteren.”
Lees hier verder over de Strategie 2030.
Foto
Van links naar rechts: Jack Werkman (Gemeente Ooststellingwerf, Weststellingwerf, Opsterland), Jeroen IJkema (Gemeente Waadhoeke), Jasper Postma (NHL Stenden Hogeschool), Bert Koonstra (Gemeente Noard-East Fryslân), Henk Heijink (Provinsje Fryslân), Gijs Jacobse (Gemeente Leeuwarden), Arjen Droog (Planbureau Fryslân), Piet Bouma (RUG / Campus Fryslân), Tytsy Willemsma (Gemeente Tytsjerksteradiel), Peter Mulder (NHL Stenden Hogeschool), Eelke de Jong (Gemeente Leeuwarden), André van de Nadort (Gemeente Waadhoeke), Rudolf Simons (DataFryslân), Jelmer Algra (Provinsje Fryslân), Siebren van der Berg (Gemeente Smallingerland), Sipke Hoekstra (Gemeente Smallingerland), Janine Koning (Elkien), Marc Kuipers (Huurdersplatform Nieuw Elan). Op de foto ontbreken Huurdersbelang Fryslân, Tresoar, De Friesland, ROS Friesland en Gemeente Heerenveen.
AI en digitale infrastructuur voor Fryslân
DataFryslân investeert de komende jaren in de bouw van een eigen digitale infrastructuur voor de regio. Dat omvat onder meer een gedeelde Friese dataomgeving, een taalmodel gericht op het Fries en een regionale verzameling van meer dan duizend relevante databronnen. Deze voorzieningen worden ontwikkeld in samenwerking met Friese partners en voldoen aan strenge Europese eisen voor digitale veiligheid en betrouwbaarheid. Opvallend is dat deze investeringen niet afhankelijk zijn van subsidies, maar volledig worden bekostigd uit bijdragen van de leden van de coöperatie.
“Voor een regio als Fryslân is het belangrijk dat we zelf de regie houden over hoe we met data en digitale middelen omgaan,” zegt Eelke de Jong, voorzitter van de Raad van Bestuur van DataFryslân. “Dat betekent niet dat we anderen buitensluiten, maar wel dat we bewust kiezen om te investeren in oplossingen die passen bij onze eigen taal, waarden en omgeving.”
Collectieve slagkracht en schaalvoordeel
Het Programma Digitaal Fryslân, dat volledig wordt gefinancierd uit ledenbijdragen (€5 miljoen over vijf jaar), levert jaarlijks tientallen dataproducten rond thema’s als wonen, zorg, armoede en duurzaamheid. Deze producten vervangen extern onderzoek en zorgen voor schaalvoordeel en hogere datakwaliteit. Via het Programma Innovatie Fryslân wordt jaarlijks gemiddeld €400.000 aan opdrachten ingebracht door de leden om te investeren in infrastructuur, AI en ethiek.
Ethiek is daarbij geen bijzaak. Onderdeel van DataFryslân is de regionaal opererende, onafhankelijke Data-ethyk Kommisje Fryslân (DKF), die data- en AI-toepassingen reflecteert op publieke waarden zoals transparantie, privacy en rechtvaardigheid. De commissie doet dat niet achter gesloten deuren, maar deelt publiek haar reflectie.
Eelke de Jong, voorzitter van de Algemene Ledenvergadering van de coöperatie: “We bouwen als leden samen aan een digitale terp. Niet van klei, maar van infrastructuur, data en gedeelde waarden. Zo zorgen we ervoor dat Fryslân ook digitaal overeind blijft in een stormachtige wereld.”
Verbinding met Europa
De strategie sluit aan bij het Europese Digital Decade-programma en draagt bij aan de ambities voor digitale soevereiniteit. Fryslân kiest daarbij nadrukkelijk voor samenwerking binnen de regio. el dat we ons blijven richten op data-gedreven inzichten om zo het beleid en de besluitvorming in onze regio te verbeteren.”
Lees hier verder over de Strategie 2030.
Foto
Van links naar rechts: Jack Werkman (Gemeente Ooststellingwerf, Weststellingwerf, Opsterland), Jeroen IJkema (Gemeente Waadhoeke), Jasper Postma (NHL Stenden Hogeschool), Bert Koonstra (Gemeente Noard-East Fryslân), Henk Heijink (Provinsje Fryslân), Gijs Jacobse (Gemeente Leeuwarden), Arjen Droog (Planbureau Fryslân), Piet Bouma (RUG / Campus Fryslân), Tytsy Willemsma (Gemeente Tytsjerksteradiel), Peter Mulder (NHL Stenden Hogeschool), Eelke de Jong (Gemeente Leeuwarden), André van de Nadort (Gemeente Waadhoeke), Rudolf Simons (DataFryslân), Jelmer Algra (Provinsje Fryslân), Siebren van der Berg (Gemeente Smallingerland), Sipke Hoekstra (Gemeente Smallingerland), Janine Koning (Elkien), Marc Kuipers (Huurdersplatform Nieuw Elan). Op de foto ontbreken Huurdersbelang Fryslân, Tresoar, De Friesland, ROS Friesland en Gemeente Heerenveen.