DataFryslân en studenten ontwikkelen samen met CBS  een praktische checklist eerlijke algorithmen

2 februari 2021 – Een zogeheten eerlijk algoritme (‘fair algorithm’) kan discriminatie voorkomen, maar hoe doe je dat nou in de praktijk? Om Friese gemeenten bij dit vraagstuk te helpen heeft DataFryslân aan studenten van RuG/Campus Fryslân die de minor ‘Data Wise’ volgen gevraagd om zich te verdiepen in dit onderwerp en samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een praktisch advies op te stellen.

In de afgelopen maanden hebben studenten een checklist ontwikkelt die geschikt is voor zowel beleidsmakers als datawerkers. Bij de ontwikkeling hiervan hebben ze zich verdiept in literatuur over eerlijke algoritmen en hebben zogeheten ‘gevoelige kenmerken’ geselecteerd. In een samenwerking met het CBS heeft dit geresulteerd in een praktische checklist.

‘Gemeenten gebruiken steeds vaker slimme algoritmes en voorspellende systemen om bijvoorbeeld bijstandsfraude op te sporen, te voorspellen waar mogelijk ondermijnende criminaliteit plaatsvindt en om burgers met schulden op tijd te kunnen helpen,’ zo meldde de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) onlangs naar aanleiding van kritiek op de inzet van algoritmen.

Algoritmes kunnen enorme voordelen opleveren bij het nemen van besluiten. Ze zijn sneller dan mensen en kunnen beter patronen herkennen. Critici waarschuwen echter ook voor nadelen bij het gebruik van  algoritmen omdat die bijvoorbeeld discriminatie in de hand kunnen werken.

Met de checklist kunnen gemeenten voordat ze met algoritmen aan de slag gaan, een eerste inschatting te maken hoe risicovol het algoritme is en daarmee kans op bijvoorbeeld discriminatie verkleinen.

Meer weten? Bekijk hier de infographics in het Fries, Nederlands en Engels.

Foto: Wethouder Gea Wielinga (rechts) van gemeente Súdwest-Fryslân krijgt symbolisch de projectresultaten aangeboden door de directeur DataFryslân Rudolf Simons (links).

Drie Friese gemeenten gebruiken voor het eerst microdata bij toetsing armoedebeleid

14 december 2020 – Gemeenten Leeuwarden, Smallingerland en Súdwest-Fryslân hebben als eerste Friese gemeenten zogeheten ‘microdata’ gebruikt om onder meer te kijken naar de effectiviteit van hun armoedebeleid. Omdat de drie gemeenten onderdeel zijn van DataFryslân kregen ze de mogelijkheid hun data te koppelen aan die van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

“Dit is de eerste keer dat Friese gemeenten hun beleid toetsen met dit soort data,” zegt Marten Kamphorst de onderzoeker van het CBS die betrokken is bij het project. Bij de bestrijding van armoede zijn inkomensgegevens cruciaal. Deze gegevens worden bijgehouden door het CBS maar zijn vanwege wetgeving normaliter niet toegankelijk voor de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de bestrijding van armoede. Dit omdat het data is die op persoonsniveau is gemeten. Gemeenten hebben daardoor geen gedetailleerd beeld van hun armoededoelgroep en kunnen moeilijk meten of armoedemaatregelen effectief zijn. Om de verbinding te leggen tussen inkomensgegevens en armoedebeleid is DataFryslân samen met gemeenten Leeuwarden, Smallingerland en Súdwest-Fryslân en het CBS een project gestart. Hierbij wordt gewerkt met deze microdata van het CBS.

DataFryslân kan van deze data gebruik maken omdat het voldoet aan de door CBS gestelde voorwaarden voor statistisch en wetenschappelijk onderzoek. Deze voorwaarden zorgen er voor dat de privacy van mensen niet kan worden geschonden. De microdata geeft informatie over de inkomens van huishoudens in Friesland, die op geen enkele andere manier bekend is. De inkomensdata wordt gecombineerd met data van gemeenten over het gebruik van ondersteunende regelingen voor inwoners in armoede.

 Analyses

De door DataFryslân gemaakt analyses geven inzicht in de samenstelling van de armoedepopulatie in deze gemeenten en het effect en bereik van de regelingen. Welke huishoudens hebben wel recht op het gebruik van een regeling maar maken er geen gebruik van? Is er sprake van verborgen armoede? De uitkomsten kunnen door de gemeenten worden gebruikt om hun beleid aan te scherpen en meer gericht per doelgroep te communiceren over de regelingen.

De bedoeling is dat in 2021 alle Friese gemeenten zijn aangehaakt zodat armoede, de maatregelen daartegen en de effecten in detail in kaart worden gebracht voor de hele provincie Fryslân.

Bekijk de projectpagina voor de resultaten.

Data scientist Jetty Komrij: Bouwen aan een slim coronadashboard

21 oktober 2020 – Een onderzoeksteam van verschillende Nederlandse universiteiten krijgt een half miljoen euro van de overheid om een slim coronadashboard te ontwikkelen dat kan voorspellen waar lokale oplevingen kunnen plaatsvinden. De eerste versie van het dashboard is al gebouwd en de verwachtingen zijn hooggespannen voor wat betreft de inzichten die het gaat geven. Jetty Komrij is onderdeel van het team van ict-dienstverlener Ilionx dat onder anderen werkt aan het model. Daarnaast werkt zij ook bij DataFryslân.

Lees hier het hele artikel.

1 op de 12 huishoudens leeft in armoede: Friesland op vierde plaats in Nederland

15 oktober 2020- Omdat het 17 oktober 2020 Wereldarmoededag is, publiceert DataFryslân de eerste resultaten van haar Armoedemonitor. Deze monitor brengt armoede en de maatregelen daartegen gedetailleerd in kaart voor de provincie Fryslân. Opvallend resultaat: Friesland staat van alle provincies op de vierde plaats als het gaat om huishoudens in armoede. Het gaat om 22.900 Friese huishoudens die een inkomen hebben onder de zogeheten ‘lage-inkomensgrens’ van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Een Friese armoedemonitor is noodzakelijk omdat bij de bestrijding van armoede inkomensgegevens cruciaal zijn. Deze gegevens worden bijgehouden door het CBS maar zijn vanwege wetgeving niet toegankelijk voor de gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor de bestrijding van armoede. Gemeenten hebben daardoor geen gedetailleerd beeld van hun armoededoelgroep en kunnen moeilijk meten of armoedemaatregelen effectief zijn.

Om de verbinding te leggen tussen inkomensgegevens en armoedebeleid ontwikkelt DataFryslân in 2020 samen met gemeenten Leeuwarden, Smallingerland en Súdwest-Fryslân en het CBS een monitor die inzicht geeft in de Friese armoede. Hierbij wordt gewerkt met microdata van het CBS. DataFryslân mag van deze data gebruik maken omdat het voldoet aan de door CBS gestelde voorwaarden voor statistisch en wetenschappelijk onderzoek.

Deze zogeheten microdata geeft informatie over de inkomens van huishoudens in Friesland, die op geen enkele andere manier bekend is. De inkomensdata wordt gecombineerd met data van gemeenten over het gebruik van ondersteunende regelingen voor inwoners in armoede.

DataFryslân maakt analyses van deze databronnen en komt in het najaar 2020 met inzichten over de samenstelling van de armoedepopulatie in deze gemeenten en het effect en bereik van de regelingen. Welke huishoudens hebben wel recht op het gebruik van een regeling maar maken er geen gebruik van? Is er sprake van verborgen armoede?

De uitkomsten kunnen door de gemeenten worden gebruikt om hun beleid aan te scherpen en meer gericht per doelgroep te communiceren over de regelingen. De bedoeling is dat in 2021 alle Friese gemeenten zijn aangehaakt zodat armoede, de maatregelen daartegen en de effecten in detail in kaart worden gebracht voor de hele provincie Fryslân.

• Bekijk hier de special van DataFryslân voor de Wereldarmoededag 2020 op 17 oktober 2020.
• Bekijk hier de publicatie in de Leeuwarder Courant op 15 oktober 2020.
• Bekijk hier de publicatie bij Omrop Fryslân op 15 oktober 2020.
• Bekijk hier de publicatie in het Friesch Dagblad op 17 oktober 2020

/LAB ‘Proces mining in de praktijk’ met gemeenten Waadhoeke en De Fryske Marren

1 okotober 2020 – Vol enthousiasme en nieuwsgierigheid hebben geïnteresseerden en vakinhoudelijke specialisten van verschillende gemeenten en organisaties deelgenomen aan het tweedaagse /LAB ‘Process Mining in de praktijk’. 

Het /LAB ’Process Mining in de praktijk’ is een vervolg op het /PODIUM met Wil van der Aalst van afgelopen juni 2020. Tijdens dit /LAB heeft DataFryslân met de deelnemers de Process Mining technieken in de praktijk toegepast.

Gemeentelijke dienstverlening door middel van procesdata: welke processtappen doorlopen de bezoekers aan de balie in het stadshuis? En hoe verloopt de afhandeling van aansprakelijkheidsstellingen? Hoe zien deze processen eruit en waar zitten de bottlenecks?

Tijdens het tweedaagse /LAB kwamen deze vraagstukken aan bod en hebben we de processen van gemeenten Waadhoek en De Fryske Marren onder de loep genomen.

Vanwege de COVID-19 maatregelen konden er maar een beperkt aantal deelnemers meedoen aan het /LAB. Daarom is een film opgenomen zodat geïnteresseerden via YouTube alsnog kennis kunnen maken met process mining.

Online /LAB Webscraping goed bezocht

7 april 2020 – Er werd goed meegedaan met het eerste Online /LAB van DataFryslân. Nagenoeg vijfenveertig voornamelijk Friese dataprofessionals waren ‘digitaal’ aanwezig om zich te bekwamen in de techniek van ‘webscraping’.

Webscraping is een alternatieve manier van dataverzamelen waarbij openbare websites structureel worden doorzocht op data. Op deze manier is unieke of moeilijk vindbare data te verzamelen. Bijvoorbeeld reviews van recreatievoorzieningen of ervaringen in het sociaal domein. Data die normaal moeilijk te verzamelen en te analyseren is maar veel informatie bevat.

DataFryslân heeft zich hier het afgelopen jaar in gespecialiseerd en veel technische en ethische aspecten onderzocht die hier mee samenhangen. In het Online /LAB is deze kennis overgedragen op de enthousiaste professionals. Noodgedwongen door COVID-19 werd het /LAB online gehouden en niet in de Beurs van Campus Fryslân in Leeuwarden, thuisbasis van DataFryslân. Voordeel van het online houden van het /LAB is dat het is na te zien op YouTube. Volg de links hieronder naar de YouTubestream.

Recht op steun overheid COVID-19 voor toeristische sector Fryslân?

2 april 2020 – Als gevolg van de coronacrisis heeft de toeristische sector het moeilijk. De Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren COVID-19 (TOGS) helpt ondernemers in sectoren die direct getroffen zijn door de kabinetsmaatregelen. Welke bedrijven precies aanspraak kunnen maken wordt gebaseerd op de zogenaamde SBI-codes. Deze staan geregistreerd bij de Kamer van Koophandel (KvK) en worden gebaseerd op de hoofdactiviteit die bedrijvenbedrijven hebben aangegeven bij registratie. Die registratie is voor veel toeristische bedrijven van groot belang geworden.

Hoe ziet dit er precies uit voor de toeristische-recreatieve sector in Fryslân? Hoeveel bedrijven in de sector kunnen in Fryslân aanspraak maken op deze regeling? En waar zitten deze bedrijven eigenlijk? Het dashboard van DataFryslân maakt inzichtelijk welke bedrijven in de toeristische recreatieve sector van Fryslân recht hebben TOGS. Het dashboard is gebaseerd op de open dataset van de KvK.

Dashboard Toerisme Fryslân online

ONLINE/LAB: Schraap zelf data van het internet

19 februari 2020 – Dagelijks komt er meer tekst online dan een mens in zijn leven kan verwerken. Om toch inzicht te krijgen in deze wirwar aan informatie kunnen innovatieve technieken als webscraping uitkomst bieden.

DataFryslân heeft zich afgelopen periode in de ontwikkelingen rond deze technieken verdiept. Tijdens dit ONLINE/LAB geven de data scientists een demonstratie van de technieken, inzicht in de behaalde resultaten en geven zo een doorkijk naar de toekomst. Ga daarna samen met anderen aan de slag.

Datum: 7 April 2020, start: 10.00 uur, locatie: Online via Google Hangout Meet.

Let op: Nieuwe datum en locatie. Eerder was dit /LAB gepland op 12 mei 2020 in de De Beurs, Leeuwarden.

Download hier de uitnodiging | Meld je hier aan voor het ONLINE/LAB ‘Schraap zelf data het internet’.

Edgar Karssing: ,,Zelf aan het stuur blijven bij algoritmen”

Levendige discussie over Wet Open Overheid

13 februari 2020 – ,,De vraag is voor mij: Voor welk probleem is de Wet Open Overheid eigenlijk een oplossing?”. Deze vraag wordt gesteld door Jan-Daem de Langen, informatiemanager van gemeente Súdwest-Fryslân. Hij maakt deel uit van het discussiepanel dat het wetsvoorstel kritisch benaderde op het /Podium dat DataFryslân organiseerde in de raadzaal van partner gemeente Smallingerland .

Ongeveer negentig personen bezochten het /Podium van DataFryslân. Een volle zaal die aantoont dat er veel nieuwsgierigheid is in Friesland naar het wetsinitiatief. De wet Open Overheid stelt de transparatie van bestuur bij overheden verplicht en zal na de vermoedelijke invoerdatum van 2021 aanzienlijke gevolgen kunnen hebben op data- en informatiehuishouding bij overheden en verbonden partijen.

Het panel werd op prikkelende wijze geleid door Machiel van de Schaaf  van gemeente Leeuwarden waarin ook Anna Sibma (gemeente Smallingerland) en Leonie de Vries (gemeente Heerenveen)  en Jeroen Jonkers van de Vereniging van Nederland Gemeenten (VNG). Niet alleen het nut van de nieuwe wet werd besproken maar ook de effecten op de dienstverlening aan burgers

Dat de wet niet alleen voor Friese overheden van kracht wordt, werd duidelijk uit de uitgebreide uitleg die Jeroen Jonkers gaf voorafgaand aan de paneldiscussie. Ook bedrijven die diensten uitvoeen voor overheden zullen te maken krijgen met de wet. Jonkers is projectleider bij de Vereniging van Nederland Gemeenten (VNG) en nauw betrokken bij proeven met de nieuwe wet waarbij de Friese gemeenten Heerenveen, Fryske Marren en -Súdwest-Fryslân aan mee doen.

Foto: Rudolf Simons. | Bekijk hier de presentatie van Jeroen Jonkers (VNG).

Wendy van den Daal over data en communicatie

,,Waar gaat dit eigenlijk over?’’

,,Waar gaat dit eigenlijk over! Roep ik soms midden in een vergadering. En dan kijkt zo’n hele tafel met professionals mij verschrikt aan. Je ziet ze denken: waar komt dat communicatiemens nu weer mee aan? Maar ik vind het cruciaal om in de gaten te houden wanneer het voor de ‘buitenwereld’ moeilijk te begrijpen wordt. Vanaf de start van DataFryslân ben ik betrokken geweest bij de communicatie. ‘Data’ was voor mij vooral een abstractie. Het stond ver van mij, net als voor veel mensen. Maar ik heb mij het onderwerp snel eigen gemaakt.”

,,En blijkbaar is de communicatiestijl van DataFryslân opgevallen want enige maanden geleden vroeg de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) aan DataFryslân of zij communicatieadvies konden leveren voor het project ‘Opschaling datagedreven werken’. Dat is een landelijk project dat gemeenten helpt te beginnen met datagedreven werken. VNG doet dat samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (MinBZK) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).”

,,Inmiddels ben ik een paar maanden lid van het projectteam ‘Opschaling datagedreven werken’. Ik leg verbinding tussen de verschillende partijen die meewerken en houd focus op de dingen die belangrijk zijn in de communicatie. Je kunt je voorstellen dat het met zulke krachtige partijen soms laveren is tussen verschillende belangen. Maar inmiddels ben ik zelf ook erg enthousiast geworden over datagedreven werken en weet heel goed wat de voordelen kunnen zijn voor organisaties. Ook weet ik feilloos aan te geven waar de ‘haken en ogen’ zitten aan datagedreven werken.”

,,We proberen de leerervaring van organisaties die voorop lopen te vertalen naar ‘best practices en concrete producten waar startende gemeenten direct wat aan hebben. Koplopers nu zijn bijvoorbeeld gemeenten Den Haag, Amsterdam, Breda en Berkelland. We richten momenteel vooral op hun ervaringen met onderwerpen als ‘armoede’ en ‘ondermijning’.”

,,Belangrijk in de communicatie vind ik om niet te overschreeuwen. Geen dingen voorspiegelen die je niet kunt waarmaken. Ik begrijp dat het verleidelijk is om dat te doen als je bezig bent met innovatieve dingen en goed resultaten hebt geboekt. Maar andere partijen hebben niets aan verkeerde verwachtingen. Je zou haast zeggen dat mijn Friese nuchterheid hier om de hoek komt kijken maar ik ben van origine geen Fries, dus het is wellicht gewoon mijn eigen stijl van communiceren.”

,,In april 2020 is, zoals het er nu naar uitziet, het project ten einde. Jammer, want het is een gezellig team. Heb inmiddels veel nieuwe dingen geleerd die ik straks weer kan gebruiken bij DataFryslân en mijn andere werkzaamheden. Zo werken we bij de VNG bijvoorbeeld met zogeheten ‘sprints’ waarbij onder leiding van een ‘designcoach’ in sneltreinvaart opgedane leerervaringen concreet worden omgezet in ontwikkeltrajecten. Ik had nog nooit samengewerkt met zo’n designcoach maar ik heb ervaren dat het heel goed uitpakt als iemand louter stuurt op het proces en daarbij zowel de eindgebruiker als de verschillende stakeholders in beeld houdt.’’

Wendy van den Daal is freelance communicatieadviseur bij DataFryslân en op verzoek van de VNG de afgelopen maanden gedetacheerd bij het landelijke project ‘Opschaling datagedreven werken’.

Foto: Marieke Balk. Design: RLS

‘Stamtafel’ over Friese armoede bij DataFryslân

4 februari 2020 – Drie Friese gemeenten spraken met DataFryslân over het in beeld brengen van armoede in Friesland. De gemeente Groningen schoof aan om hun ervaringen te delen.

Hoeveel personen leven onder de armoedegrens? Welk deel van die mensen maakt gebruik van armoederegelingen? Hoe ziet het eruit als je die twee groepen over elkaar heen legt? Samen met partners brengt DataFryslân deze informatie samen om onder meer zicht te krijgen op de mensen die nog geen gebruik maken van regelingen terwijl dit wel zou mogen. De gemeenten Leeuwarden, Smallingerland en Súdwest-Fryslân zijn hier in geïnteresseerd en willen zo mensen in armoede directer ondersteunen .

Bij de stamtafel was ook het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) aanwezig om inzicht te geven in de data die zij al hebben verzameld en om verslag te doen van de resultaten van andere gemeenten die al eerder vanuit dataperspectief naar armoede hebben gekeken.

Foto: Janneke Arntzen.

Friese regionale datastrategie populair bij Nederlandse provincies

31 januari 2020 – Op donderdag 30 januari 2020 waren op uitnodiging van de provinsje Fryslân elf Nederlandse provincies te gast bij Data Fryslân om meer te weten te komen over de regionale datastrategie van de provincie. De dag werd verzorgd door Fries samenwerkingsverband DataFryslân in het beursgebouw aan de Wirdumerdijk te Leeuwarden. Een veertigtal informatiemanagers en dataspecialisten van provincies in Nederland waren aanwezig bij de bijeenkomst.

 Aanleiding voor de bijeenkomst in Friesland was het onderzoek van de ‘werkgroep data’ van het Interprovinciaal Overleg (IPO) waarin alle Nederlandse provincies zijn vertegenwoordigd. Deze werkgroep is onderdeel van de interprovinciale digitale agenda, het landelijke initiatief als hulpmiddel om richting en houvast te geven in hoe provincies moeten omgaan met digitale transitie. De groep bestaande uit informatiemanagers en specialisten verkent voor de eigen provincie de mogelijkheden van provinciale datastrategieën. Die zijn belangrijk voor bijvoorbeeld beter inzicht in economische groei, leefbaarheid en duurzaamheid. Dat Provinsje Fryslân daarbij hoge gooit is af te leiden uit de hoge opkomst. ,,Bij de meeste bijeenkomsten zijn maar en paar provincies aanwezig. Maar hier in Friesland zijn elf van de twaalf provincies vertegenwoordigd’’, aldus organisator Migiel Gloudemans van Provinsje Fryslân.

Regina Bouius-Riemersma, algemeen directeur/secretaris van Provinsje Fryslân, startte de bijeenkomst met een enthousiast verhaal over de oprichtingshistorie van DataFryslân waarbij zij nauw betrokken is geweest. Vooral de verbinding met Kulturele Haadstêd LF2018 en de noodzaak van bestuurlijke samenwerking kwamen daarbij aan bod. De provinsje maakt op deze manier samen met maatschappelijke partners gebruik van technologie om te werken aan de opgaven van de provincie Fryslân.

Rudolf Simons, directeur van DataFryslân, ging daarna in op de noodzaak van een regionale samenwerking op het gebied van data en de lessen die DataFryslân de afgelopen het afgelopen jaar heeft geleerd op dat vlak. Veel vragen werden gesteld over de activiteiten van DataFryslân dat in februari 2020 een jaar bestaat. Dat eerst een experimenteerperiode was afgesproken om uit te proberen of de bedachte strategie zou werken en niet te lang stil te staan bij de organisatievorm wekte belangstelling van de aanwezige managers. Ook de keuze om eerst een zogeheten Friese ‘data community’ te laten groeien voordat technische oplossingen werden ingezet werd als een voorwaarde voor succes bestempeld.

Daarnaast werden verschillende specialistische sessies gegeven door medewerkers van DataFryslân met uiteenlopende onderwerpen zoals ‘langer thuiswonen’ en ‘toerisme in Fryslân’ en de rol van data daarbij.

Foto: Marcel Dekker.

Online media-onderzoek naar toeristische data

21 januari 2020 - Studenten van Campus Fryslan (Rijksuniversiteit Groningen) presenteerden 20 januari 2020 hun onderzoeksresultaten op het gebied van toeristische data. Het onderzoek is onderdeel van het programma Toerisme van DataFryslân en dan specifiek voor projecten die gebruik maken van innovatieve technieken als webscraping en tekstanalyse.

Toerisme en recreatie is belangrijk voor de provincie Fryslân maar over de bezoekers van de provincie zelf is weinig bekend. Er zijn tegenwoordig vele bronnen die inzicht geven in de de beleving van toeristen op hun reizen. Denk bijvoorbeeld aan de websites van TripAdvisor en AirBnB. De vraag blijft echter welke van deze bronnen relevant zijn voor Fryslân.

In opdracht van DataFryslan heeft de groep studenten hun tanden in dit vraagstuk gezet. Van tien online data bronnen zijn de mogelijkheden en beperkingen onderzocht op technisch, juridisch en ethische vlak.

Foto: Jelmer Hitzert.

Mooie discussie in De Beurs na documentaire Data Science Pioneers

16 januari 2020 - De screening van de documentaire 'Data Science Pioneers' gisteren in De Beurs te Leeuwarden werd afgerond met een mooie discussie over data en ethiek.

Zeventig bezoekers kwamen kijken naar de documentaire. Na afloop discussieerden zij levendig over vragen als 'moeten we angstig zijn voor data science?' of 'hoe zorgen we er voor dat algoritmes eerlijk zijn?'.

DataFryslân had de exclusieve rechten bij producent Dataiku verworven om deze spraakmakende documentaire te vertonen in Friesland. De komende dagen is de documentaire nog te zien in Ho Chi Minh (Vietnam), Berlijn, Toronto en Miami.

Foto's: Marcel Dekker.

Wet Open Overheid op het /Podium

16 januari 2020 - Het DataFryslân /Podium van 13 februari 2020 heeft als thema de Wet Open Overheid

Overheden en semi-overheden moeten steeds transparanter worden en ervoor zorgen dat overheidsinformatie beter vindbaar, uitwisselbaar, eenvoudig te ontsluiten en te archiveren is. Hiervoor is een initiatiefwetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer; ‘Wet open overheid’.

Jeroen Jonkers, projectleider Proeftuinen van het VNG, komt de wet toelichten en vertellen hoe gemeenten op een zo praktisch mogelijke wijze stappen kunnen zetten om hier handen en voeten aan te geven. Vanuit de VNG zijn zij momenteel met circa 70 gemeenten actief binnen zes verschillende proeftuinen om concrete handvatten te ontwikkelen om deze wet te implementeren.

Daarna zal er een paneldiscussie plaats vinden onder leiding van Machiel van der Schaaf (Gemeente Leeuwarden) met op het podium vertegenwoordigers van de VNG, Gemeente Heerenveen, Gemeente Súdwest-Fryslan en de Gemeente Smallingerland.

Documentaire 'Data Science Pioneers'

19 december 2019 - Het DataFryslân /Podium van januari 2020 is de documentaire Data Science Pioneers – Conquering the Next Frontier van Dataiku.

In deze documentaire komen 22 Amerikaanse en Europese data scientists van onder meer de BCC, Booking.com, Daimler en Nokia Bell Labs aan het woord over de steeds belangrijker wordende rol van de data scientists als leiders van de revolutie op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). 

Data Science Pioneers schetst de opkomst van de data scientist en de ontwikkeling van de functie naar een van de meest sexy banen van deze eeuw. Ook wordt belicht wat de gevolgen zijn voor organisaties die grote ambities hebben met AI. In de documentaire plaatsen echte data scientists hun rol in een realistische context en bespreken zij issues en uitdagingen voor de toekomst. Nederlandse data scientists die meewerkten aan documentaire zijn onder meer Kia Eisinga (TomTom) en freelance data scientist Longhow Lam.

Taal: Engels met Engelse ondertiteling.

16 januari 2020 @De Beurs, Wirdumerdijk 34, 8911 CC Leeuwarden, 14.30 uur Inloop, 15.00 uur Start introductie en filmvertoning, 16.15 uur Plenaire discussie, 16.30 uur Netwerkborrel.

,,Voor mij hoef je zeker niet bang te zijn!”

9 december 2019 – ,,Archeoloog, dat wilde ik vroeger worden! Ik was 7 jaar toen ik via de volkstuintjes van school in aanraking kwam met archeologie. De vondsten spraken erg tot mijn verbeelding en maakten mij nieuwsgierig naar wat er onder de grond te vinden was over het verleden. Ik had nog geen weet van wat er verder op mijn pad zou komen. De angst voor enge beestjes in de grond weerhielden mij er van om archeoloog te worden. En dat maakt dat ik nu 32 jaar later data scientist ben.’’

,,De weg daar naartoe was nog wel een zoektocht. Op mijn vijftiende heb ik veel opendagen bezocht en was bijna ergotherapeut geworden. Maar toen ik studeerde voor mijn middelbare schoolexamen wiskunde werd ik toch bang dat ik wiskunde te veel zou gaan missen. Dus na mijn examen ging ik wiskunde studeren in Enschede.”

,,‘Wiskunde is voor nerds en een mannenopleiding!’ Dat is het typische beeld dat heerst. Op de Universiteit Twente waar ik studeerde was ik echter niet het enige meisje. En bij mijn afstuderen kreeg ik van mijn mentor te horen dat ik ook niet een typische wiskundige was. Dat zie ik als een compliment. Ik ben inderdaad ook niet het type dat er 25 jaar over doet om een wiskundige stelling te bewijzen. Daar heb ik het geduld niet voor! Ik wil iets concreets doen. Met echt resultaat.”

Geduld

,,Bij de start van DataFryslân heb ik veel geduld moeten hebben. De eerste weken waren een behoorlijke zoektocht omdat er echt een koers uitgezet moest worden. Die zoektocht bleek enorm zinvol en belangrijk voor het hele proces. Nu, een aantal maanden later zie ik dat maar al te duidelijk. Dat proces was best spannend voor iemand die graag een doel voor ogen heeft.”

,,‘Resultaat halen’ is een belangrijk thema in mijn leven. Zo denk ik dat je als data scientist niet snel uitgeleerd bent. De afgelopen jaren heb ik al veel over dit vakgebied geleerd. Maar er valt nog veel meer te leren! Daarom is het ook leuk dat we binnen DataFryslân met veel mensen vanuit verschillende organisaties werken. Op deze manier kun je veel van elkaar leren omdat iedereen expertises op verschillende vlakken heeft. Ik kan nu zeggen dat ik gelukkig ben met mijn werk, dit past echt bij mij!”

,,Friesland een stap verder brengen in datagedreven werken, daar geloof ik in. Ik vertrouw erop dat data onze samenleving verder kan brengen door belangrijke beslissingen te nemen op basis van data in plaats van op beelden en meningen zoals nu vaak het geval is. Belangrijk is dat daarbij het ethische deel niet uit het oog verloren wordt. Dat vind ik belangrijk. Menselijke beslissingen blijven in mijn ogen nodig en blijven onvermijdbaar. We gaan nou eenmaal richting een toekomst waarin data van onschatbare waarde is. Sommige mensen denken dat ze ook zonder die data beslissingen kunnen nemen. Het is volgens mij belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven en op zoek te gaan naar een goede balans.”

Algoritmes

,,Om een datagedreven Friesland te bereiken moet je trekkers hebben die het initiatief nemen en pionieren richting een nog onbekend doel. Aan een toekomst waarin mensen geen vrijheid meer hebben omdat algoritmes alles bepalen wil ik niet werken. Voor mij als data scientist hoef je zeker niet bang te zijn! Data kan volgens mij individueel gedrag niet voorspellen. Voorspellingen zijn van beperkte waarde. Voor grotere groepen mensen werkt het wel.”

,,Data kan ons leven vereenvoudigen, waardoor we minder denkwerk hoeven te doen. Dat maakt ons leven simpeler. Data is voor mij orde. En als er nog geen orde is dan zie ik het als een uitdaging om daar orde in te vinden. Ik houd van orde! Ik mag dan misschien geen archeoloog zijn die schatten zoekt in het verleden. Orde aanbrengen in de chaos van data is voor mij ook schatzoeken, waarbij het resultaat mag bijdragen aan een betere toekomst.’’

Janneke Arntzen, data scienstist bij Datafryslân

Verhelderend lab over “langer thuiswonen”

22 november 2019 – Een maatschappelijke uitdaging bij de kop pakken, verschillende organisaties verbinden en in een lab tot nieuwe inzichten komen. Dat had DataFryslân voor ogen bij de start van de organisatie begin 2019. In november was het zover: het eerste lab werd georganiseerd met als thema “Langer thuis wonen”. DataFryslân en woningcorporatie Elkien sloegen de handen ineen om het lab tot stand te brengen.

Op 12 november zagen de 20 deelnemers elkaar voor het eerst. De deelnemers zijn beleidsadviseurs en data scientist uit verschillende organisaties. In vier groepen gingen zij aan de slag met het thema. Ze zochten naar verbindingen en experimenteerden met data die nog niet eerder bij elkaar was gebracht. Op 21 november, slechts 10 dagen later, werden de resultaten gepresenteerd. Iedere groep had binnen het thema een eigen onderwerp gekozen. De ene groep focuste op de Blue Zones in Friesland, anderen brachten het voorzieningenniveau en kwetsbare ouderen in kaart. In weer een andere groep ontstond een woonwensenwijzer die inzicht geeft in de aanwezigheid van zorgwoningen in combinatie met het voorzieningenniveau in de wijk. Ook mobiliteit blijkt een voorwaarde om langer thuis te wonen. De groepen de resultaten in interactieve dashboards.

Dit was de eerste in een reeks labs van DataFryslân. DataFryslân heeft tot doel om een katalysator te zijn in het innovatief gebruik van data. En dát is precies wat er met dit lab bereikt is. Organisaties hebben elkaar gevonden, ideeën gedeeld en data inzichtelijk gemaakt. Een verhelderend lab met nieuwe inzichten en nieuwe waardevolle samenwerkingen tussen organisaties.

Data Scientist: The sexiest job of the 21st century

24 oktober 2019 – “Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century”. Een uitspraak van Harvard Business Review die het hele internet over gaat. We kunnen het niet ontkennen: iedereen heeft het erover of is er mee bezig: data. Maar, wat doet een data scientist nou eigenlijk? Is het daadwerkelijk the sexiest job of the 21st century?

Of het the sexiest job is, weet ik niet. Maar de leukste: absoluut! Als data scientist ben je eigenlijk constant aan het puzzelen. Het begint bij het verzamelen, samenbrengen en ordenen van data. Vervolgens kun je beginnen met je analyses: je gaat op zoek naar logische patronen door middel van statistische en wiskundige modellen.

Vervolgens is het de uitdaging om de uitkomsten op een begrijpelijke manier te visualiseren en te presenteren. En, als dat lukt, dan is de puzzel voor mij compleet. Data science ontwikkelt zich snel, waardoor er steeds meer nieuwe mogelijkheden zijn. Hierdoor kun je steeds meer functionaliteiten opleveren, wat voldoening geeft. Als data scientist zit je niet alleen maar voor een computerscherm.

Integendeel! Het contact met de verschillende organisaties en mensen met inhoudelijke kennis is heel belangrijk. Het werk als data scientist is dus erg veelzijdig. Daarom word ik ook ontzettend blij van mijn werk.

Een data scientist kan niet zonder… 

Hoewel het ontzettend leuk is om analyses en algoritmes uit te voeren: je hebt hiervoor wel data nodig. En, het liefst véél data. Ik merk dat het voor  veel organisaties lastig is om de juiste data te verkrijgen. Daarnaast is veel data versplinterd binnen organisaties en tussen organisaties. Wij zien het bij DataFryslân dan ook als een uitdaging om te faciliteren in deze versplintering van informatie door enerzijds de partijen samen te brengen en anderzijds innovatieve oplossingen te bedenken.

Dashboard voor zorgondernemingen

Een voorbeeld van een efficiënte en innovatieve oplossing is het dashboard zorgondernemingen in Friesland. Voor veel gemeenten is het duidelijk welke zorgondernemingen in hun gemeente gevestigd zijn, maar zouden dit ook graag van heel Friesland inzichtelijk willen hebben. De informatie van alle zorgondernemingen is online beschikbaar in een zogenoemde AGB zorgzoeker. Maar een lijst van alle zorgondernemingen in Fryslân op AGB code ontbreekt. Om tot een volledig overzicht te komen hebben we een website ‘gescraped’. Door middel van een script in Python hebben we deze informatie geautomatiseerd van een website kunnen halen. Hierdoor beschikken we nu over een volledige lijst van alle Friese zorgondernemingen. Vervolgens hebben we de data verwerkt in een dashboard, waarmee alle zorgaanbieders binnen Friesland visueel inzichtelijk zijn.

Is de baan als Data Scientist daarmee daadwerkelijk sexy? Absoluut, maar dan op het gebied van mogelijkheden, uitdagingen en innovatieve toepassingen.

Jetty Komrij is afgestudeerd in Marketing Intelligence. Zij werkt als Data Scientist bij DataFryslân en bij Provincie Fryslân als Business Intelligence Consultant, gedetacheerd vanuit Ilionx.

Meegenomen in de wereld van de CBS data-ecologie

16 oktober 2019 – Bij DataFryslân vond wederom een geslaagd /Podium plaats. Dit keer was het podium voor Gerhard Dekker. Hij nam 55 geïnteresseerde bezoekers mee in de wereld van de CBS data-ecologie. Een interessante lezing met veel positieve geluiden tijdens de netwerkborrel!

“Datagedreven? Sleetse termen en lastige keuzes!”

Lezing door Jan van Ginkel – loco- provinciesecretaris Zuid-Holland

14 oktober 2019 – ,,Noem het begrip ‘datagedreven werken’ en je gesprekspartner begint verveeld te kijken. Datagedreven werken raakt langzaamaan een beetje sleets. En iedereen zegt het al te doen natuurlijk. Nou, dat valt nog te bezien! Ik ga betogen dat de veranderstrategie meestal rammelt en dat nog nauwelijks iemand aan de digitale transformatie is begonnen.

Met goedbedoeld datagedreven prutsen gaan we met elkaar niet de maatschappelijke meerwaarde realiseren die wel degelijk mogelijk is. Dat vraagt namelijk het lef nieuwe – vaak pijnlijke en lastige – keuzes onder ogen te zien. Lef bij professionals. En lef bij bestuurders. Ik stel voor om tijdens de bijeenkomst dat lef met elkaar te tonen!”

dinsdag 28 november 2019 @Provincie Fryslân, Tweebaksmarkt 52, 8911 KZ Leeuwarden, Inloop: 14.30 uur, start: 15.00 uur, einde: 16.30 uur (netwerkborrel na)

“Toerisme van groot belang. Maar we weten er wel nog te weinig van af”

26 september 2019 – Toerisme… persoonlijk vind ik het een fascinerend fenomeen en met veel plezier ben ik alweer een paar jaar bezig met onderzoek rondom dit onderwerp. Eerst als promovendus aan de RuG, daarna als docent-onderzoeker bij NHL Stenden en nu mag ik me vastbijten in het datavraagstuk rondom toerisme en recreatie als programmaleider bij DataFryslân.

Het grote nadeel van toerisme onderzoek; als je er eenmaal mee besmet bent kan je eigenlijk niet meer normaal op vakantie. Wat maakt het dan zo interessant? Nou, toerisme is enorm aan het groeien en heeft daarmee een gigantische impact op vele facetten van onze samenleving en hangt daarom met van alles samen.

Toerisme is de snelst groeiende sector ter wereld; jaarlijks groei het aantal toeristen met 7% en zorgt de sector voor 10.4% van het wereldwijde BNP, 313 miljoen banen en 9.9% van de werkgelegenheid (WTTC, 2018). Ook in Nederland wordt de aankomende jaren forse groei verwacht en hierbij komt er meer nadruk op regio’s zoals Fryslân. In economische zin is toerisme dus van groot belang, maar het heeft ook enorme impact op zowel landschap als gemeenschap. Het is dus cruciaal om kennis hierover te vergaren en te monitoren; het hebben van goede data en informatie is dan essentieel!

Ondanks het belang van toerisme weten we er eigenlijk nog veel te weinig vanaf. De toeristische-recreatieve sector, en de impact die het heeft op economie, ecologie en de maatschappij, roept bij mij legio vragen op; hoeveel mensen komen er naar Friesland? Hoe verplaatsen ze zich? Welke plekken doen ze aan? Hoe waarderen verschillende typen toeristen deze plekken? Hoeveel wordt er besteed door toeristen? Welke bedrijven in de sector zijn succesvol en welke zitten in zwaar weer. Hoe kijken bewoners aan tegen toerisme? Echter, het vinden van antwoorden op deze vragen is een enorme uitdaging gebleken. Als programmaleider voor Toerisme & Recreatie bij DataFryslân hoop ik de aankomende tijd de puzzelstukjes bijeen te krijgen om antwoorden op deze vragen te kunnen vinden.

Middels het programma Toerisme & Recreatie proberen we stap voor stap te werken aan het verbeteren en versnellen van de datavolwassenheid in Fryslân. Hierbij staat samenwerking centraal; bij de samenwerkingspartners gebeurt natuurlijk al het nodige op het gebied van data. Als DataFryslân proberen we hier op voort te bouwen en bijvoorbeeld ook te stimuleren dat kennis beter wordt gedeeld. Daarnaast willen we in samenspraak met onze partners kijken naar de potentie van nieuwe data bronnen en nieuwe methodieken. Denk bijvoorbeeld aan de schat aan informatie die op sociale media te vinden is.

Met DataFryslân hebben we nu de kans om samen met de partners de kennis en informatie in Fryslân naar een hoger plan te tillen. Maar dit programma kunnen (en willen) we natuurlijk niet alleen vormgeven. Wil je meedenken en/of meedoen, laat het me weten: jasper.heslinga@datafryslan.nl

Jasper Heslinga heeft een achtergrond als sociaal-geograaf en is gepromoveerd op duurzaam toerisme. Hij is momenteel senior docent-onderzoeker bij het European Tourism Futures Institute (NHL Stenden), werkt als programma manager voor het Centre of Expertise Leisure and Hospitality (CELTH) en is bij DataFryslân verantwoordelijk voor het programma Toerisme & Recreatie.

De CBS data-ecologie: Lezing door Gerhard Dekker

26 september 2019 – Het CBS zet alle zeilen bij om ook in de toekomst betrouwbare statistieken te kunnen blijven maken. De informatiemaatschappij overvloedt ons echter met data. De kleinste acties zijn data driven. Zelfs een schip dat de Lorentzsluizen passeert, doet dit louter op basis van sensoren.

En als een stofzuigrobot aan de slag gaat, “denkt” het voor zichzelf. Hoe verwerkt het CBS al deze informatie? En hoe gebruiken overheden, bedrijven en burgers vervolgens deze informatie? DataFryslân nodigt u uit om te ontdekken hoe het CBS zich voorbereidt op deze toekomst.

Dinsdag 15 oktober 2019 @ De Beurs,Campus Fryslân, Wirdumerdijk 34 te Leeuwarden, Inloop: 14.30 uur, start: 15.00 uur, einde: 16.30 uur (netwerkborrel na)

,,Delen van inzichten. Voor meer overzicht”

Blog door Miranda Visser, programmaleider Sociaal

29 augustus 2019 – ,,Met nog nat haar stond ik eind maart voor de uitgang van het zwembad. Telefoon! De sollicitatiecommissie had besloten dat ik Programmaleider Sociaal werd bij DataFryslân. Hoera! En.. Oh jee!”

,,Dit is niet alleen ingewikkeld veld, maar ook een heel breed veld dat per partij verschillend afgebakend wordt. Let ook op de haakjes om domein, het gaat niet alleen om het Sociaal Domein, maar ook om de trends die ermee samenhangen. Trends zoals vergrijzing en langer thuis wonen, verstedelijking met als tegenhanger krimp en technologische ontwikkelingen. Dat is een aardig pakketje. ”

,,De meeste mensen hebben waarschijnlijk nog nooit van het Sociaal Domein gehoord. Tot een aantal jaren terug had ik dat ook niet. Dat klonk als iets vaags en geitenwollensokkerigs. Ik hou van concreet en strakke resultaten. Maar dit is een maatschappelijk relevant veld waar het handig gebruik van data veel impact kan hebben. Daarom neem ik de complexiteit op de koop toe en ga ik aan de slag. Dit doe ik niet alleen. Samen met de inhoudelijk experts van onze partnerorganisaties en een prachtig team van datascientists gaan we aan de slag om te kijken hoe we met de beschikbare data en inzichten concrete resultaten kunnen boeken.”

,,Simpel gezegd gaat het in het Sociaal Domein om mensen die ondersteuning nodig hebben en niet terug kunnen vallen op hun eigen netwerk. Dat kunnen jongeren en ouders met opvoedvragen zijn, mensen die (soms tijdelijk) hulp in het huishouden nodig hebben of mensen die hun weg niet kunnen vinden op de arbeidsmarkt. De ondersteuning vanuit gemeenten is over het algemeen gericht op het voorkomen van problemen en het vroegtijdig inzetten van hulp en zorg om zo zwaardere vormen van zorg en langdurige problematiek te voorkomen. Als er zwaardere vormen van (langdurige) zorg nodig blijken te zijn valt dit vaak binnen het zorg- en medisch domein. Zo zijn er nog veel meer partijen die zich in dit veld bewegen en (soms onbewust) ontzettend veel data verzamelen. Zij kunnen veel aan elkaars data en inzichten hebben.”

,,Door samen beschikbare data in kaart te brengen, blinde vlekken te identificeren en gebruik te maken van de talloze nieuwe mogelijkheden op het gebied van dataverzameling en -analyse kunnen we steeds meer stukjes van de puzzel ‘Sociaal (Domein)’ in kaart brengen. Al puzzelend kunnen we zo steeds beter inspelen op huidige demografische veranderingen en de gevolgen hiervan in de toekomst.”

,,Ik ben ontzettend blij met de oprichting van DataFryslân en denk dat we samen hele mooie dingen kunnen doen! Ben je nieuwsgierig of heb je inzichten waarvan je denkt.. Die moet je horen! .. laat het me weten. Ik ben bereikbaar via miranda.visser@datafryslan.nl”.

Dr. Miranda Visser is gepromoveerd socioloog. Zij is Programmaleider Sociaal bij DataFryslân en onderzoeker bij het Fries Sociaal Planbureau,

Data versus recht: Interactieve workshop met Koen Konings

28 augustus 2019 – Werken met (big) data kan soms frictie opleveren met regels van het intellectuele eigendomsrecht en het privacyrecht. In de workshop van mr. Koen Konings, IT-advocaat bij NORD Advocaten worden grenzen, mogelijkheden en onmogelijkheden verkend. Aan bod komt de verhouding tussen enerzijds het werken met data en anderzijds het auteursrecht, het databankenrecht en de regels omtrent bescherming van persoonsgegevens (AVG).

Mr. Koen Konings specialiseerde zich in het intellectueel eigendom (IP), het informaticarecht (IT) en privacy. Hij staat organisaties bij in geschillen en helpt identiteit en intellectueel eigendom te beschermen en te handhaven voor de rechter en werkt voor NORD Advocaten.

26 september 2019 @ De Beurs, Campus Fryslân, Wirdumerdijk 34 te Leeuwarden, inloop: 14.30 uur, start: 15.00 uur, einde: 16.30 uur met aansluitend een netwerkborrel.

,,Data is geen heilige graal”

30 juli 2019 – In de zomereditie van “Verbindt” Uitgave van de Rijksuniversiteit Groningen | Campus Fryslân een artikel over DataFryslân. “Data is geen heilige graal, het moet de samenleving beter maken”, aldus Rudolf Simons, coördinator DataFryslân. 

Eerste ‘Podium’ DataFryslân groot succes 

28 juni 2019 – DataFryslân en de Rijksuniversiteit Groningen/Campus Fryslân organiseerden een eerste lunchlezing. Tijdens de lunch werden de geïnteresseerden door Professor Dr. Roberto Zicari meegenomen in de wereld van de ethiek van kunstmatige intelligentie. Zicari is één van Europa’s toonaangevende personen als het gaat om data-ethiek, de oprichter van Frankfurt Big Data Lab en verbonden aan de Universiteit van Frankfurt.

“Wat gebeurt er als zelfrijdende auto’s, die geheel volgens een algoritme werken, falen?” Bij wie ligt dan de verantwoordelijkheid? Wie bepaalt wat goed is en wat niet? Is kunstmatige intelligentie dan niet afhankelijk van de perceptie van een persoon/stuurgroep die de software inregelt? Hoe zijn toepassingen van kunstmatige intelligentie dan te vertrouwen? Een greep uit de vele vragen die centraal stonden in het betoog van Prof. Zicari.

Daarnaast benadrukte Zicari dat hij graag in Living Labs aan de slag gaat met vraagstukken die in de samenleving leven. Daarom kunnen interessante casussen worden aangedragen via DataFryslân. Dit is de eerste lezing in een serie lezingen die DataFryslân zal gaan organiseren. DataFryslân werkt met vele samenwerkingspartners aan het bevorderen van datagedreven werken. In dat kader worden er het hele jaar door ‘podia’ georganiseerd. Dit kunnen lezingen zijn, maar ook labs waar in samenwerkingsverband een vraagstuk onder de loep wordt genomen.

De Rijksuniversiteit Groningen is een samenwerkingspartner van DataFryslân en beide zijn gehuisvest in de Beurs te Leeuwarden. Meer informatie over DataFryslân is te vinden op www.datafryslan.nl. Wilt u in contact komen of heeft u interessante casussen, mail dan naar info@datafryslan.nl.