8,4 procent van de Friese huishoudens loopt een hoog risico op vervoersarmoede (ferfiersearmoed). Dat zijn 25.714 huishoudens die te maken hebben met een belemmering van hun maatschappelijke, economische of sociale activiteiten doordat zij niet of moeilijk bepaalde bestemmingen kunnen bereiken. Dat is geen kwestie van geldgebrek. DataFryslân heeft in opdracht van de Provincie Fryslân vervoersarmoede onderzocht.

Het onderzoek naar ferfiersearmoed valt onder de Fryske Earmoedatlas, die DataFryslân eerder dit jaar presenteerde. Insteek is om aan de hand van nieuwe, gedetailleerde data te onderzoeken of ferfiersearmoed een probleem is in Fryslân, en zo ja, bij wie en waar zich dit probleem voornamelijk voordoet. Daarbij is ook nadrukkelijk gekeken naar het effect van de gewijzigde dienstregeling voor het busvervoer in Fryslân in 2023. Het doel van dit onderzoek is om inzicht in de status van ferfiersearmoed in Fryslân, inclusief de Waddeneilanden, te krijgen en daarbij waardevolle monitoringsinformatie te genereren om beleid te vormen en om op een weloverwogen manier met ferfiersearmoed om te kunnen gaan.

Voor het onderzoek maakte DataFryslân gebruik van CBS-data, paneldata van het Fries Sociaal Planbureau (FSP) en gegevens over OV-haltes die blijven dan wel verdwijnen of er elders bijkomen met de invoering van de nieuwe dienstregeling. De inschatting van ferfiersearmoed is voor de ruim 300.000 Friese huishoudens gebaseerd op variabelen als motorvoertuigbezit, afstand tot de dichtstbijzijnde OV-halte, afstand tot de supermarkt, afstand tot familie, huishoudinkomen, gezondheid en huishoudenssamenstelling. Het risico op ferfiersearmoed in Fryslân is uitgewerkt op gemeente- en buurtniveau, met als peiljaar 2020.

Uit het rapport blijkt dat het risico dat een huishouden loopt op ferfiersearmoed afhangt van veel meer factoren dan of (openbaar) vervoer betaalbaar en bereikbaar is. Ook is duidelijk dat het risico op vervoersarmoede niet een 1-op-1 relatie heeft met het wonen in landelijk gebied, waar bushaltes en treinstations nu eenmaal dunner gezaaid zijn en de afstanden groter zijn. Het ligt vooral aan andere factoren die het risico op vervoersarmoede groter maken (zoals huishoudens- en persoonskenmerken). In de gemeenten Harlingen, Ooststellingwerf, Smallingerland en Heerenveen loopt meer dan 10 procent van de huishoudens kans op ferfiersearmoed; in de gemeente Harlingen loopt dat percentage zelfs op tot 13,9 procent. Het onderzoek geeft geen oordeel over de beleving van vervoersarmoede.

Met het rapport Ferfiersearmoed in Fryslân heeft DataFryslân voor het eerst in kaart gebracht waar, waardoor en bij wie een hoger risico op vervoersarmoede is; op basis van de cijfers kan de provincie effectiever beleid maken. Maar er is meer werk te verzetten. Het rapport en de onderliggende cijfers dienen dan ook wat DataFryslân betreft als basis voor wat een jaarlijkse monitor moet worden, waarin niet alleen beleidsmakers, maar ook elke Fries kan zien hoe de stand van zaken in haar of zijn regio of zelfs buurt is.

Bekijk alle cijfers per gemeente en buurt en de complete onderzoeksverantwoording in ons dashboard Ferfiersearmoed. De aangevulde en uitgebreide dashboards over armoede en energiearmoede in de Earmoedatlas Fryslân vind je hier.