Commissaris van de Koning Arno Brok ziet de invloed van data op de maatschappij als yin en yang; er schuilt veel moois in, maar het heeft ook een duistere kant. Aan de overheid de taak de scherpe randjes eraf te slijpen en er het beste uit te halen voor Fryslân.
“De dynamiek en interactie in Fryslân maakt me er dagelijks van bewust welke ingrijpende invloed het gebruik van data op het dagelijks leven heeft. Het is van invloed op de informatievoorziening van mensen en daarmee op hun democratisch handelen. Dat gaat veel verder dan de keuze voor de politieke partij waarop ze stemmen; mensen leven heden ten dage steeds meer in verschillende realiteiten tegelijkertijd. Een leven op social media kan totaal anders zijn dan een gezinsleven waarin data ook steeds meer invloed hebben op de tijdsbesteding. Telefoons aan de eettafel? Meer of minder gamen? Zorg op afstand? Of een enorme eenzaamheid, ondanks tienduizend volgers op je Twitterkanaal? Dat zijn aspecten die ook invloed hebben op de manier waarop wij als Provinsje Fryslân moeten omgaan met data en op de keuzes die we op dat gebied maken.”
“Kijkend met de blik van bestuurder zie ik dat data een enorm belangrijk instrument kunnen zijn voor bestuurlijke en democratische vernieuwing. Maatwerk, oog voor verschillen tussen mensen in verhouding tot de regels en inzicht in sentimenten kunnen ervoor zorgen dat er beleid wordt gemaakt dat het beste past bij de Friezen. De Provincie heeft een rol te spelen in het beschermen van Friese inwoners in een digitale wereld die steeds uitgebreider en complexer, maar ook risicovoller wordt. Ze moet helpen bij het duiden van feiten in een tijd waarin informatie welhaast ‘bankroet’ lijkt. Waarbij een inwoner niet meer met zijn eigen gezond verstand kan bepalen wat nu ‘waar’ is. Denk aan nepnieuws, trollenlegers die verkiezingen manipuleren met desinformatie of gewoon een teveel aan conflicterende informatie waardoor er te weinig basis is om je eigen handelen op te bepalen. In zo’n wereld kan een overheid mensen niet aan hun lot overlaten. Ik zie het gebruik van data bij alle aspecten van het leven als een maatschappelijke omwenteling die zowel positief als negatief kan worden uitgelegd. Als Commissaris van de Koning omarm ik deze beweging en probeer daar het beste van te maken voor Fryslân.”
“Naast de maatschappelijke aspecten van datagebruik bieden data natuurlijk ook kansen om overheidszaken efficiënter aan te pakken. Bijvoorbeeld doordat Friese organisaties op provinciaal niveau met gezamenlijke diensten werken, zogeheten ‘shared services’, op tal van beleidsvlakken. De provinsje is inmiddels helemaal ingericht op het werken met data. Nagenoeg elke afdeling baseert zich op data bij de bepaling van beleid. Die data worden vaak verzameld door onze eigen afdeling Statistiek & Onderzoek, maar komt ook voort uit samenwerkingen zoals we die hebben met DataFryslân, waarvan we niet voor niets mede-initiatiefnemer en enthousiast partner zijn. Nu is het zaak om zoveel mogelijk gemeenten aan te laten haken bij die samenwerking. Ik ben er zeker van dat alle Friese gemeenten er de noodzaak en voordelen van inzien om zich aan te sluiten bij DataFryslân, dat proef ik ook in de bijdragen van de mensen die mij in deze serie voorgingen. Maar uit die interviews wordt ook duidelijk dat er soms nog een kloof gaapt tussen wat moet en wat kan: we mogen bijvoorbeeld niet vergeten dat een datagestuurde overheid vooral drijft op de kennis en kunde van gespecialiseerde medewerkers die datagedreven werken vooruit kunnen helpen, en ik weet dat het daar soms aan schort. Friese overheden zouden zeker profijt hebben van meer data scientists in hun organisaties. Het is essentieel om in die mensen én in de systemen die ze nodig hebben te investeren en dat is niet voor alle gemeenten even eenvoudig.”
“Wat we in Fryslân zeker niet moeten doen als het gaat om het provinciebreed implementeren van datagedreven werken is afwachten tot er een situatie ontstaat die ook wel ‘de basis op orde’ wordt genoemd voordat je in actie komt. Daar gaan de ontwikkelingen gewoon te snel voor. We kunnen het ons niet veroorloven om de kat uit de boom te kijken. We moeten juist actief sturing en inhoud geven aan de ontwikkeling en het gebruik van data in Fryslân. Door op Friese schaal samen te werken, te innoveren en van elkaars kennis en ervaringen te profiteren.”
Tekst: Diederik Plug. Foto: Marieke Balk.
