Rudolf Simons denkt al jaren na over hoe een datagedreven samenleving de rol van de overheid in de toekomst beïnvloedt. Als directeur van DataFryslân heeft hij de afgelopen twee jaar geholpen de basis voor die toekomst te leggen. En dat is nog maar het begin.
“De toenemende hoeveelheid en diversiteit van data hebben een groot maatschappelijk effect. Als het openbaar bestuur daar niet sterker op inhaakt dan nu gebeurt, zal er een steeds grotere kloof ontstaan met de rest van de maatschappij, waarin steeds vaker beslissingen worden genomen op basis van data. Als burgers bijvoorbeeld toegang krijgen tot gegevens die eerst alleen beschikbaar waren voor overheden, dan zullen ze zich gesterkt voelen om hun eigen conclusies te trekken en eigen oplossingen gaan ontwikkelen voor problemen in hun directe omgeving. Dan krijg je in feite nieuwe vormen van gedecentraliseerd beleid en besluitvorming; een buurt kan bijvoorbeeld zelf oplossingen bedenken voor het reguleren van het verkeer in de eigen straat, of het tegengaan van criminaliteit of onveiligheid in de eigen wijk, op basis van lokaal gegenereerde verkeersgegevens. Gewoon omdat de data, kennis en kunstmatige intelligentie ze daartoe in staat stellen. Bij DataFryslân experimenteren we met dit soort ontwikkelingen en daardoor hebben we een groot ontzag gekregen voor de enorme creatieve energie die vrijkomt als groepen mensen data en kennis inzetten om invloed te hebben op hun eigen omgeving.”
“Wij hebben onder meer veel ervaring opgedaan met het verzamelen van uniek Friese data, zogeheten ongestructureerde microdata. Dat zijn gegevens die essentieel zijn bij het maken van analyses en algoritmen, omdat die op geobjectiveerde manier het gedrag van mensen, hun voorkeuren, sentimenten en keuzes inzichtelijk maken. Denk maar aan de informatie op social media; op basis daarvan kun je allerhande voorspellingen doen. De grote techbedrijven weten daar wel raad mee, maar zij laten ons ook de zelfkant zien: het gaat regelmatig mis met de beveiliging en er zijn veel terechte zorgen over het onethische gebruik van data. Daardoor groeit het wantrouwen over het delen van data in het algemeen en twijfelen steeds meer mensen aan de betrouwbaarheid ervan. Dit fenomeen kom je overal tegen: denk maar aan informatiebubbels, nepnieuws, trollenlegers en vormen van grootschalige digitale beïnvloeding. Ik vind dat Friese overheden hier meer oog zouden moeten hebben voor de belangen van hun inwoners. Dat is des te belangrijker omdat het op basis van data kunnen doen van voorspellingen – onder strikte juridisch voorwaarden – wel degelijk nuttig is, juist voor het openbaar bestuur.”
“Beleidsregels worden nog vaak bepaald door de kennis, ervaring of intuïtie van specifieke personen binnen een organisatie. Het gebruik van data wordt vaak nog belemmerd doordat die onvoldoende worden gedeeld, doordat de privacyregels het niet toestaan of soms doordat organisaties er het belang niet van inzien. Maar juist door op grotere schaal data te gaan delen, kan het openbaar bestuur steeds meer worden gebaseerd op objectieve data en minder op ‘de onderbuik’. Zo worden voorspellingen kwalitatief beter en daardoor zullen ze vaker kloppen. Dat lijkt mij een heel goede zaak.”
“Datagedreven werken staat inmiddels prominent op de Friese agenda. Dat is ook wel gebleken uit de bijdragen aan Stemmen achter de strategie, waarin vertegenwoordigers van gemeenten, de provincie en andere betrokken organisaties hun eigen perspectief geven op nut, noodzaak en urgentie van datagedreven werken in Fryslân. Hun inbreng is voor mij enorm waardevol, net als de reacties daarop via social media. Parallel aan de interviews hebben we een onderzoeker laten nagaan of een Friese strategie op het gebied van data wenselijk is en waar die dan uit zou kunnen bestaan. Daaruit bleek dat een gezamenlijke, provinciale datastrategie breed wordt gedragen. Bijvoorbeeld op het gebied van bedrijfsvoering en shared service, de opbouw van regionale kennis op het gebied van data science en het delen van data via een kennisinfrastructuur. En alle partijen zoeken nadrukkelijk samenwerking met elkaar omdat iedereen begrijpt dat de uitdaging te groot is om alleen aan te gaan. Ik verheug me erop om aan die samenwerking met DataFryslân een bijdrage te leveren.”
Tekst: Diederik Plug. Foto: Marieke Balk.
