Oebele Brouwer, burgemeester van Achtkarspelen, heeft in het verleden beroepsmatig al uitgebreid met het datagedreven bijltje gehakt. Hij stelt vast dat gemeentelijke organisaties op dit gebied nog maar net komen kijken.
“In een eerder beroepsleven was ik rechercheofficier van justitie en in dat werk speelden data een sleutelrol. Gebruik je die niet, dan hobbel je immers als een koddebeier achter de in het oog springende criminaliteit aan: die geruchtmakende overval of die beroving op klaarlichte dag. Daardoor blijft dan de onzichtbare, ondermijnende criminaliteit liggen; fraude bijvoorbeeld, of cybercime. Data vertellen je wat de échte criteria zijn, geven écht zicht op wat er speelt, laten zien welke consequenties het heeft als je een bepaalde zaak niet in behandeling neemt. Zo bepaal je op basis van objectieve gegevens welke zaken wel of niet worden opgepakt. Zo moet het idealiter ook in gemeenten, maar als burgemeester kom ik dat helaas nog niet altijd tegen. Gemeentelijke beslissingen worden helaas nog te vaak aangestuurd door incidenten; door een wethouder die iets vindt, een raadslid dat zijn vinger opsteekt, of een ambtenaar die het als een soort persoonlijke hobby heeft – ik chargeer natuurlijk, maar ik bedoel dat er geen eenduidig beleid achter zit; al hebben ze de beste bedoelingen, zulke mensen moeten niet onze belangrijkste peilstokken zijn.”
“Gemeenten staan nog aan het begin van datagedreven werken. Momenteel worden veel data uit bestuurlijke processen eigenlijk gewoon weggegooid. Stel, je hebt als ambtenaar contact met een burger die een bouwvergunning wil; je gaat daar een paar keer langs en je ziet misschien andere dingen die niet direct met het dossier te maken hebben – zaken die zouden kunnen wijzen op fraude bijvoorbeeld, of op een kwetsbare situatie van de bewoners van het betreffende pand. Met zulke informatie wordt nu vaak niets gedaan, want die past niet bij dat dossier. Er is vaak geen antenne voor zulke onderliggende zaken in gemeentelijke organisaties en die is juist heel hard nodig. Niet alleen als het gaat over het signaleren van misstanden, maar ook van situaties waarin je ziet: deze burger heeft onze hulp nodig. Temeer omdat je altijd het risico loopt dat de mensen die zich laten horen die hulp wel krijgen, maar juist degenen die dat niet doen buiten de boot vallen. Op die mensen hebben we nog te weinig zicht en als je dat kunt aanpakken met datagedreven werken, waarbij je mensen in risicogroepen eruit kunt pikken voordat ze kunnen afglijden, dan bewijs je die mensen én de gemeenschap een enorme dienst. Zoiets is misschien als onderwerp minder sexy dan in het oog springende succesthema’s, maar we moeten ook niet alleen op de sexy thema’s mikken.”
“De vier gemeenten in Noordoost-Fryslân werken op veel dossiers nauw met elkaar samen, zo kunnen we een dikkere deuk in een pakje boter slaan – ook omdat veel van onze problemen en signalen natuurlijk gemeentegrensoverschrijdend zijn. In die samenwerking zijn mijn data hun data en andersom. Zo’n samenwerking blijkt met onze Groningse buurgemeente Westerkwartier in de dagelijkse praktijk, ondanks de beste bedoelingen van beide partijen, al moeilijker voor elkaar te krijgen – daar ervaren we een ‘bestuurlijke kloof’, zo lijkt het. Dat laat zien dat samenwerken ook lastig is: gemeenten willen vaak zoveel mogelijk in eigen hand houden, ze geven de regie niet graag uit handen. Ik vind het tegelijkertijd ook logisch dat veel gemeenten zeggen: laten we eerst maar eens zorgen dat we onze eigen zaakjes op orde hebben. Dat geldt ook voor ons. Datagedreven werken in een groter samenwerkingsverband is belangrijk en ik ben er een groot voorstander van. Maar ik vind ook dat je als gemeente daarnaast altijd een eigen organisatie nodig hebt waarin professionals werken die data aanleveren op basis waarvan je de juiste keuzes kunt maken over de aanpak van thema’s en behoeften die in jóuw gemeente spelen. Het een mag niet ten koste gaan van het ander.”
Tekst: Diederik Plug. Foto: Marieke Balk.
