Saskia van den Broek, gemeentesecretaris van de gemeente Harlingen, breekt zich soms het hoofd over de vraag waarom de onderbuik toch zo vaak meer invloed heeft op beleid dan harde feiten. Haar motto: geen woorden, maar data.
“Het begin van de coronacrisis was een onzekere periode; we wisten nog heel veel niet. En dan zag je dat sommige bestuurders op basis van een persoonlijke waarneming ad-hoc allerlei vermeende problemen wilden agenderen – want hun buurvrouw kon geen snelle zorg bij de GGZ krijgen bijvoorbeeld. Uit onderzoek van het Fries Sociaal Planbureau naar de beleving en impact van corona in Fryslân bleek al snel dat veel corona-effecten juist positief bleken te zijn: meer saamhorigheid, meer vertrouwen in de overheid, enzovoort. Pas op grond van zulke feiten kun je goed beleid maken, want er blijkt uit dat veel van die aannames gewoon niet klopten. Dat was wel een eyeopener voor veel mensen. Je moet eerst uitzoeken wat de feitelijke problemen zijn voordat je beleid gaat bedenken. En eerlijk gezegd doen wij dat nog steeds veel te weinig.”
“Hier in Harlingen hebben we een cultuur van doeners. Is er een probleem? Mooi, dan verzinnen we een oplossing en die passen we toe. Maar soms wordt een discussie als het ware gekaapt door emoties, bijvoorbeeld als belanghebbenden zich verzetten tegen de gevolgen van verkeers- en parkeerbeleid. Ondernemers komen dan met argumenten tegen de plannen, stellen dat hun omzet zal dalen, maar cijfers zijn er niet. De effecten van het voorgenomen beleid zijn nog nooit onderzocht. Als dat wel zo was, zou je een heel ander gesprek krijgen. Maar ik zie vaak dat het in bestuurlijke omgevingen een heel taai proces is om op die manier te werk te gaan en ik breek mijn hoofd er weleens over waarom dat zo is.”
“Kijk, bij het maken van beleid hoort discussie en gedoe; de mondige burger zal zich al gauw laten horen. Maar als je je baseert op feiten en je beleid daarmee kunt staven, wordt dat beleid ook krachtiger. Juist als overheid moet je daarom datagedreven werken omarmen. Want zonder data ontstaat willekeur – en wij zijn er óók om mensen daartegen te beschermen. Daarbij is wel essentieel dat data heel gemakkelijk toegankelijk zijn. Dat lijkt me een basisvoorwaarde. Ik denk dat de meeste beleidsmedewerkers het nu vooral heel lastig en ingewikkeld vinden om aan de data te komen die ze zouden willen hebben. En dan haakt men al snel af. Maar we móeten datagedreven gaan werken en ik geloof dat dat alleen succesvol kan als we op provinciaal niveau samenwerken. Niet zozeer omdat samenwerking per definitie zorgt voor een betere kwaliteit van beleid en dienstverlening, maar omdat het efficiencyvoordeel van samenwerken er simpelweg voor zorgt dat we datagedreven kúnnen werken. En het is natuurlijk ook gewoon leuker om het samen te doen.”
“Ik zie dus absoluut goede redenen om te gaan samenwerken met andere gemeenten op het gebied van datagedreven werken. Ik zie daarbij als prioriteiten om te ontsluiten wat we allemaal al hebben en op een laagdrempelige manier gegevens te kunnen gebruiken. Daarnaast is de mogelijkheid om specifieke onderzoeksvragen te stellen en daar de antwoorden op krijgen heel belangrijk.
We moeten de discussie over de waarde van feiten niet uit de weg gaan. Maar zo’n discussie is heel wat beter te voeren dan een discussie over onderbuikgevoelens. Ik kan me bijvoorbeeld mateloos ergeren aan al die voxpopjes op de televisie, waarbij passanten in een winkelstraat wordt gevraagd naar hun mening over het een of ander. Wie interesseert dat nou? Vertel me wat de feiten zijn en heb het daarover!”
Tekst: Diederik Plug. Foto: Marieke Balk.
