Rob Jonkman, sinds 10 jaar wethouder van de gemeente Opsterland, heeft de nodige ervaring met intergemeentelijke samenwerking. De belangrijkste lessen die hij heeft geleerd? Dat data een zegen, maar net zo gemakkelijk een vloek kunnen zijn. Dat je de mensen die er écht verstand van hebben met een lampje moet zoeken. En dat je soms simpelweg niet buiten de mens achter de data kunt.
“Bij ons staat datagedreven werken nog in de kinderschoenen; we zitten momenteel nog het stadium waarin we onderzoeken wat de mogelijkheden zijn. We hebben gezien dat de AVG in het sociaal domein af en toe een hindernis is om effectief te kunnen werken. Ik zie veel heil in de common ground-aanpak waar de VNG mee bezig is: alleen die informatie die nodig is wordt verzameld, iedereen heeft een soort basisplank met informatie en kan die gegevens uitwisselen. Die aanpak kan ook op Friese schaal werken, want Fryslân is immers niet meer dan een grote stad als je het bekijkt naar inwonertal.”
“Privacy moet echt een speerpunt zijn. We willen niet dat er data worden verzameld waarmee we misschien verkeerde dingen zouden kunnen doen. We hebben bij de Belastingdienst gezien waar dat toe kan leiden. Tegelijkertijd wringt dat natuurlijk met de behoefte aan specifieke informatie. Je moet er dus met elkaar goede afspraken over maken en met elkaar in gesprek blijven over wat je waarom wilt doen met de informatie. Daarin zit wel een uitdaging voor ons.”
“Neem toerisme, voor ons een belangrijk thema. We weten dankzij TomTom en dergelijke toepassingen hoeveel verkeer er ergens rijdt en wat hun bestemming is, maar we weten niet om wie het gaat. Dat is prima en nuttig en qua privacy heel eenvoudig. Maar wat zoeken de toeristen bij ons, wat vinden ze het meest aantrekkelijke van onze regio en provincie? Waar moeten we op inzetten? Daar missen we veel informatie over. Waar we die vandaan kunnen halen? Ondernemers in de sector leveren bijvoorbeeld gegevens aan bij het CBS. Maar dat werkt meer met kille cijfers, het vraagt niet aan de toeristen zelf: waarom kiest u Opsterland als bestemming? Ik mis dan de mensen achter die cijfers, hun argumentatie. Wil je gericht beleid kunnen ontwikkelen op het gebied van recreatie en toerisme, moet je gewoon veel meer weten.”
“Wij zien onszelf als gemeente altijd een beetje als smart followers, niet als voorlopers. Maar we moeten er natuurlijk wel voor zorgen dat onze achterstand niet te groot wordt – helemaal vergeleken met het bedrijfsleven. Daarbij is het heel nuttig om te kunnen leren van de ervaringen van anderen om te ontwikkelen wat je zelf wilt doen. We hebben ook hulp nodig bij het opleiden en begeleiden van onze eigen mensen, want de echte datadeskundigen zitten over het algemeen niet bij gemeenten; zij kunnen in het bedrijfsleven een betere boterham verdienen. Bij die hulp en kennisuitwisseling ligt de kracht van een instantie als DataFryslân. Die kan ons leren onszelf te helpen. Want we moeten het natuurlijk wel zélf doen.”
Tekst: Diederik Plug. Foto: Marieke Balk.
