Remco van Maurik zag in de 19 jaar die hij gemeentesecretaris/algemeen directeur van de gemeente Weststellingwerf is, de rol van data hand over hand groeien. Bij het gebruik ervan als ondersteuning van beleid pleit hij voor wat meer aandacht voor de vraag en wat meer gezond boerenverstand bij de inzet ervan.
“Het is heel mooi dat er steeds meer data beschikbaar komen voor de ondersteuning van politieke en bestuurlijke processen, maar wat zijn relevante data? Ook zijn data niet allesbepalend, ze moeten het politieke proces niet gaan overvleugelen. En je moet oppassen voor een keuzesyndroom: hoe meer data er zijn, des te moeilijker wordt het om precies die data te vinden die relevant zijn voor wat je als gemeente nodig hebt. Dat alles maakt het gebruik van de juiste data tot een constant zoekproces. Is daar voldoende expertise voor? Per definitie niet. Het is immers niet onze corebusiness om data te verzamelen – het is onze corebusiness om de burger te dienen. Daarom ben ik groot voorstander van Friese samenwerking; het is heel goed dat daarover in DataFryslân-verband wordt nagedacht.”
“Wij hebben wat dat betreft al heel goede ervaringen opgedaan in OWO-verband: de gemeenten Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland hebben 10 jaar geleden al gezegd: laten we samen optrekken met onze data. Zo heb je de afdeling Bedrijfsvoering in Wolvega, Vergunningen Toezicht en Handhaving in Gorredijk (Opsterland)en de afdeling Beheer & Registratie in Oosterwolde. De medewerkers van de OWO-afdelingen werken voor alle drie gemeenten. Met die samenwerking kunnen we verder komen, hebben we meer slagkracht. We zorgen ervoor dat onze data optimaal worden benut. En natuurlijk beseffen we dat bijvoorbeeld de BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) per definitie verouderd is. Zelfs de GBA (Gemeentelijke Basis Administratie) loopt achter, en dat is al een akelig nauwkeurig systeem. Je weet bijvoorbeeld dat er altijd een kans is dat je een brief schrijft naar iemand die is overleden – op dat vlak zie je nog vaak dingen misgaan. Het blijft dus goed nadenken voordat je gegevens gebruikt voor de beleidsuitvoering. Geen automatische piloot.”
“Technisch kan er weliswaar heel veel en data zijn in overvloed beschikbaar. Er komt steeds meer bij en steeds meer gegevens kunnen worden gekoppeld, maar we moeten nog veel meer investeren in de vraagkant. Gewoon een kwestie van gezond verstand: stel continu kritische vragen naar wat welke data wel en vooral niet kunnen en moeten doen voor jouw doeleinden. En zorg ervoor dat de interpretatie van de data die je gebruikt eenduidig is. Want wat je bijvoorbeeld als gemeente niet wilt is dat als de Telegraaf weer eens komt met een lijstje waarin de dakkapellenleges in onze gemeente duurder blijken te zijn dan die van een buurgemeente, er meteen politieke paniek in de tent is en wordt gevraagd: hoe komt dat? Dan moet je weer gaan uitleggen dat de cijfers van de krant gebaseerd zijn op andere grondslagen dan de onze en dat de interpretatie daardoor heel anders is. Dan worden appels met peren vergeleken. Daar moet je heel scherp op zijn. En dan heb ik nog niet over het feit dat de gemeente(raad) natuurlijk zelf de tarieven vaststelt en deze dus afwijken van die van de buren. Dat is gemeentelijke autonomie.”
“Burgers komen zelf tegenwoordig ook heel ver, simpelweg door open source-bronnen te gebruiken. Kijk maar naar de discussies tussen goed geïnformeerde burgers en de overheid over de milieurapportages rond vliegveld Lelystad. Zoiets verandert de dynamiek tussen overheid en burger gigantisch. Des te belangrijker is het dat de data die wij als overheden verzamelen en de interpretatie daarvan volkomen onomstreden moeten zijn, dat de geloofwaardigheid van de data die je gebruikt boven alle twijfel verheven is en dat wij goed leren omgaan met deze gegevens. Op dat gebied valt er nog een wereld te winnen.”
Tekst: Diederik Plug. Foto: Marieke Balk.
